زدافاس (به انگلیسی: ZFS) فایلسیستمی است که اولین بار توسط شرکت سان مایکروسیستمز برای سیستمعامل سولاریس طراحی شد. زدافاس قابلیتهای زیادی دارد که از آن یک سیستم فایل مدرن ساخته است. برخی از این قابلیتها عبارتند از: پشتیبانی از ظرفیت بالا برای محیط های ذخیرهسازی، محافظت از اطلاعات در برابر آسیبدیدگی، پشتیبانی از تصویر لحظهای، سهمیهبندی دیسک، رمزنگاری اطلاعات، فشردهسازی اطلاعات، جلوگیری از ذخیره شدن اطلاعات تکراری بر روی دیسک، و … زدافاس در ابتدا به صورت یک نرمافزار آزاد پیادهسازی شد و تحت پروانه توسعه و توزیع مشترک منتشر میشد، اما بعد از اینکه شرکت اوراکل اقدام به خریداری شرکت سان مایکروسیستمز کرد، زدافاس به صورت یک نرمافزار انحصاری درآمد.
در حال حاضر اکثر سیستمعاملهای مدرن مانند سولاریس، فریبیاسدی و مشتقات آن، لینوکس و … از زدافاس پشتیبانی میکنند.
ZFS به صورت قابل توجهی نسبت به فایل سیستم های قبلی متفاوت می باشد در واقع ترکیب جداگانه نقش مدیریت فضای دیسک و فایل سیستم می باشد. در حقیقت فایل سیستم ZFS از ساختار زیربنایی دیسک آگاه است. فایل سیستم های سنتی تنها می توانند بر روی یک دیسک و در یک زمان مشخص ساخته شوند، به این معنی که اگر دو دیسک وجود داشته باشد در هر دیسک به صورت جداگانه فایل سیستم ایجاد می گردد.
با استفاده از راهکار RAID و ایجاد یک دیسک منطقی و استفاده از سیستم عامل از نوشته شدن جداگانه جلوگیری گردید و در اصل فایل سیستم بر روی بستر RAID قرار می گیرد. ZFS با ترکیب خاصیت های دیسک و مدیریت RAID تا حد زیادی باعث انعطاف این ارتباط گردیده است.
رشد و مدیریت دیسک های منطقی در فایل سیستم های سنتی وابسته به سیستم عامل و مدیر سیستم می باشد؛ در حالی که در ZFS این امر به صورت اتوماتیک انجام می شود و نگرانی مدیران نسبت به کمبود فضای دیسک تا حد خیلی زیادی بر طرف گردیده است.
ZFS می تواند در هنگام نوشتن دیتا به موارد زیر اشاره کند:
- فشرده سازی
- رمزنگاری
- یکپارچگی اطلاعات به صورت جامع
- جلوگیری از نگارش مجدد
فشرده سازی: این فایل سیستم در لایه دیسک این قابلیت را دارد که اطلاعات را فشرده کند و فضای کمتری از دیسک اشغال کند
رمزنگاری: رمزنگاری در پایین ترین سطح انجام می گردد و باعث تامین امنیت اطلاعات روی دیسک می شود
یکپارچگی اطلاعات: حصول اطمینان از نوشتن اطلاعات بر روی سطح دیسک و زمان خواندن آن از روی دیسک تا زمان استفاده داده
جلوگیری از نگارش مجدد: در صورتی که داده قبلاً روی دیسک وجود داشته باشد از نوشتن مجدد آن جلوگیری میشود
Self-Healing Data: وجود RAID الزاماً تضمین در دسترس بودن اطلاعات سالم در لحظه نیست! ZFS با ترکیب نگاه مدیریت دیسک و فایل سیستم همواره از صحت اطلاعات آگاه است و در صورت خرابی دیتا آن را با وجود Mirror دیگر ترمیم می کند.
ZFS Self-Healing
منابع : Wikipedia,freebsd.org,oracle.org