نصب FreeBSD

برای نصب FreeBSD قبل از نسخه ۹ به نصب FreeBSD با استفاده از sysinstall مراجعه کنید.

FreeBSD به همراه یک نصاب متنی ارائه شده که کار کردن با آن بسیار آسان است. FreeBSD 9.1-RELEASE و نسخه‌های جدیدتر از برنامه نصبی به نام ”’bsdinstall”’ استفاده می‌کنند؛ در حالی که نسخه‌های قدیمیتر از ۹٫۰-RELEASE از یک برنامه نصب به نام ”’sysinstall”’ استفاده می‌کنند.

قبل از اینکه این فصل را بخوانید، لیست سخت‌افزارهای سازگار با نسخه‌ای که قصد نصب کردن آن را دارید را مطالعه کنید. در هر رسانه نصب، فایلی به نام HARDWARE.TXT وجود دارد که لیست تمام سخت‌افزارهای سازگار در آن گنجانده شده است.
این فایل معمولا در دایرکتوری ریشه رسانه مورد نظر قرار دارد.

عملیات قبل از نصب:
از اطلاعات خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.
لطفا قبل از اینکه اقدام به نصب FreeBSD نمایید، از تمام اطلاعات مهم خود نسخه پشتیبان تهیه کرده و آن را در جای امنی قرار دهید. همچنین برای اطمینان بیشتر آنها را تست کنید. نصاب FreeBSD قبل از انجام هر تغییری در دیسک‌سخت از شما تایید خواهد گرفت، اما وقتی که فرآیند نصب آغاز شد، دیگر قابل برگشت نیست.

تصمیم بگیرید که می‌خواهید FreeBSD را در کجا نصب کنید؟
اگر قرار است FreeBSD تنها سیستم‌عامل بر روی هارد دیسک شما باشد و می‌خواهید کل ظرفیت دیسک را به آن اختصاص دهید، می توانید از مطالعه این قسمت صرف نظر کنید. اما در صورتی که قرار است FreeBSD به همراه سیستم‌عامل‌های دیگری در هارد دیسک نصب شود، داشتن کمی اطلاعات درباره طرح‌بندی دیسک می‌تواند مفید باشد.

یک هارددیسک می‌تواند به چند قسمت کوچکتر تقسیم شود. به این قسمت‌های کوچکتر ”پارتیشن” می‌گویند.

یک هارددیسک می‌تواند به دو صورت پارتیشن‌بندی شود. در روش اول، MBR هر هارد دیسک، یک جدول پارتیشن (partition table) نگه داری می‌کند که می‌توان چهار پارتیشن در آن ایجاد کرد. به پارتیشن‌هایی که مستقیما در partition table ایجاد می‌شوند، ”پارتیشن‌های اولیه یا primary” می‌گویند. شما فقط می‌توانید چهار پارتیشن اولیه داشته باشید که این برای دیسک‌های بزرگ یک محدودیت محسوب می‌شود.

به همین دلیل می‌توان یکی از این پارتیشن‌های اولیه را به صورت ”پارتیشن توسعه‌یافته یا extended” ایجاد کرد و در این پارتیشن توسعه‌یافته، پارتیشن‌های دیگری ایجاد کرد. به پارتیشن‌هایی که در داخل پارتیشن توسعه‌یافته ایجاد می‌شوند، ”پارتیشن منطقی یا logical” می‌گویند.

نکته: بنا به دلایل تاریخی، FreeBSD پارتیشن‌های اولیه را slice می‌نامد.

اما روش دوم که ”GUID Partition Table” یا GPT نام دارد، یک روش جدیدتر و ساده‌تر برای پارتیشن‌بندی محسوب می شود. در این روش، هر هارد دیسک می‌تواند ۱۲۸ پارتیشن داشته باشد (بدون نیاز به راه‌حل‌های ناخوشایندی مثل پارتیشن‌های منطقی)

نکته: برخی از سیستم‌عامل‌های قدیمی مانند Microsoft Windows XP از GPT پشتیبانی نمی‌کنند. بنابراین اگر می‌خواهید FreeBSD را در کنار این سیستم‌عامل ها نصب کنید، باید از روش MBR استفاده کنید.

بوت‌لودر استاندارد FreeBSD باید در یک پارتیشن اولیه یا یک پارتیشن GPT نصب شود. بنابراین شما نمی‌توانید این بوت‌لودر را در یک پارتیشن منطقی نصب کنید. اگر تمام پارتیشن‌های اولیه یا GPT در حال استفاده است، شما مجبور هستید یکی از آنها را برای نصب FreeBSD آزاد کنید.

برای نصب FreeBSD با اجزای پایه، حداقل به ۱GB فضای خالی احتیاج دارید. با این حال این نوع نصب فقط اجزای پایه را دربر می‌گیرد. در صورتی که می‌خواهید برنامه‌های استاندارد (بجز محیط گرافیکی) را داشته باشید، حداقل به ۳GB فضای خالی احتیاج دارید. نصب FreeBSD به همراه محیط گرافیکی هم ۵GB فضای خالی می‌طلبد.

در هر صورت برای پارتیشن‌بندی یک دیسک یا تغییر اندازه پارتیشن‌های موجود احتیاج به نرم‌افزارهایی که برای این کار تدارک دیده شده‌اند دارید. لیستی از این نرم‌افزارها را می‌توانید در اینجا مشاهده کنید.
همچنین یک دیسک زنده به نام  GParted Live هم وجود دارد که مخصوص این کار تدارک دیده شده است.

نکته: برنامه‌های پارتیشن‌بندی دیسک می‌توانند باعث از بین رفتن اطلاعات شوند. قبل از استفاده از آنها حتما از اطلاعات مهم خود نسخه پشتیبان تهیه کنید.

تغییر اندازه پارتیشن‌های Microsoft Windows Vista می‌تواند مشکل باشد. داشتن دیسک نصب Windows Vista در هنگام انجام چنین کارهایی می‌تواند مفید باشد.

مثال:

کامپیوتری داریم که یک هارد دیسک ۴۰GB دارد. این هارد دیسک دارای دو پارتیشن ۲۰GB است. بر روی یکی از این پارتیشن‌ها ویندوز نصب شده است که ویندوز این دو پارتیشن را C: و D: می‌نامد. ۱۰GB از پارتیشن C: و ۵GB از پارتیشن D: استفاده شده است. بنابراین می‌توان اطلاعات پارتیشن D: را به پارتیشن C: منتقل کرد تا پارتیشن دوم برای نصب FreeBSD آزاد شود.

مثال:

یک کامیپوتر هارددیسکی با ظریت ۴۰GB دارد. کل ظرفیت هارددیسک به یک پارتیشن بزرگ اختصاص یافته است. ویندوز این پارتیشن را C: می‌نامد. ۱۵GB از ظرفیت این پارتیشن استفاده شده است. می خواهیم اندازه این پارتیشن را به ۲۰GB کاهش دهیم تا بتوانیم FreeBSD را در ۲۰GB باقیمانده نصب کنیم.

انجام این کار به دو صورت امکان‌پذیر است:

• از ویندوز خود نسخه پشتیبان تهیه کنید. سپس هارددیسک خود را مجددا پارتیشن بندی کرده و دو پارتیشن ۲۰GB ایجاد کنید. سپس ویندوز را در یکی از این پارتیشن‌ها نصب کنید.
• می توانید با ابزاری مانند ”’GParted”’ این پارتیشن ۴۰GB را به یک پارتیشن ۲۰GB تغییر اندازه داده و FreeBSD را در آن ۲۰GB آزاد شده نصب کنید.

جمع‌آوری اطلاعات شبکه:
FreeBSD را می توان از طریق شبکه نصب کرد. در این نوع نصب بسیاری از فایل‌های مورد نیاز از طریق شبکه دریافت خواهند شد. برای اتصال به یک شبکه احتیاج به اطلاعاتی در مورد آن دارید:

# آدرس IP
# الگوی زیرشبکه یا Subnet mask
# آدرس IP مسیریاب پیشفرض
# نام دامنه شبکه محلی
# آدرس IP یک یا چند DNS server

این اطلاعات را می‌توانید از مدیر شبکه خود دریافت نمایید.

آماده سازی رسانه نصب:
نصب FreeBSD با بوت کردن رایانه از طریق یک CD/DVD یا یک حافظه USB که حاوی فایل‌های نصب است آغاز می‌شود.

نصاب FreeBSD برنامه‌ای نیست که بتوان آن را در داخل یک سیستم‌عامل دیگر اجرا کرد.

علاوه بر رسانه‌های استاندارد که حاوی فایل‌های مورد نیاز هستند، رسانه‌های دیگری با عنوان ”bootonly” هم وجود دارند. این رسانه‌ها حاوی فایل‌های نصب نیستند اما در هنگام نصب، فایل‌های مورد نیاز را از طریق شبکه دانلود می‌کنند. در نتیجه این رسانه‌ها حجم بسیار اندکی دارند.

شروع نصب:

به طور پیش فرض، نصاب FreeBSD قبل از چاپ این پیغام هیچ تغییری را در هارددیسک شما ایجاد نمی‌کند:

Your changes will now be written to disk. If you
have chosen to overwrite existing data, it will
be PERMANENTLY ERASED. Are you sure you want to
commit your changes?

به همین دلیل قبل از دیدن این پیغام می‌توانید از برنامه نصب خارج شوید؛ بدون اینکه تغییری در هارد دیسک شما ایجاد شده باشد. اگر نگران هستید که چیزی را اشتباه پیکربندی کرده‌اید، کافی hست کامپیوتر خود را قبل از دیدن این پیغام خاموش کنید.

بوت کردن رایانه:

• رسانه نصب را به کامپیوتر متصل کنید:
  • اگر می خواهید FreeBSD را از یک حافظه USB نصب کنید، آن را به پورت USB کامپیوتر خود متصل کنید.
  • اگر می‌خواهید FreeBSD را از روی CD\DVD نصب کنید، آن را در درایو مورد نظر قرار دهید.
• در این مرحله باید کامپیوتر خود را طوری پیکربندی کنید تا از روی رسانه نصب بوت شود. البته این کار در هر کامپیوتری متفاوت است. برای انجام این کار، در همان ابتدای راه‌اندازی رایانه دکمه Delete,F1,F2,Escape یا … (در هر کامپیوتر متفاوت است) فشار دهید تا وارد تنظیمات BIOS سیستم شوید. سپس به دنبال منویی با نام Boot بگردید. حالا گزینه ای شبیه Boot Order یا First Boot Device را بر روی CDROM یا USB تنظیم کنید.
• اگر کامپیوتر شما به طور معمول بوت شده و وارد یک سیستم‌عامل دیگر می‌شود:
  • دیسک را خیلی دیر در درایو مورد نظر قرار داده‌اید. ابتدا آن را در درایو قرار داده و کامپیوتر خود را reboot کنید.
  • BIOS را به درستی تنظیم نکرده‌اید. مرحله قبل را تا گرفتن نتیجه تکرار کنید.
  • BIOS کامپیوتر شما توانایی بوت از روی رسانه مورد نظر را ندارد. در این حالت می توانید از بوت‌لودر Plop استفاده کنید.
• FreeBSD شروع به بوت شدن می‌کند. اگر FreeBSD را از روی CDROM بوت می کنید، پیغام هایی شبیه زیر خواهید دید:

بعد از چند لحظه بوت‌لودر FreeBSD نمایش داده می‌شود:

به صورت پیش فرض و بعد از ۱۰ ثانیه مدیریت بوت گزینه اول از منوی نمایش داده شده را انتخاب و نصاب را بارگذاری می‌کند. برای گذر سریعتر از این مرحله کافی است کلید ↵ Enter را بزنید.

بعد از بارگذاری نصاب با صفحه زیر مواجه می‌شوید که از بین سه گزینه موجود گزینه Install را به منظور نصب سیستم عامل جدید انتخاب می‌کنیم.

در مرحله بعدی باید لایه صفحه‌کلید خود را تنظیم کنید.

نکته: اگر نیازی خاصی به تعویض تنظیمات صفحه کلید خود ندارید، گزینه پیش فرض را انتخاب کرده و به مرحله بعدی بروید.

در این مرحله باید اسم یا hostname سیستم خود را تعیین کنید.

در این مرحله باید بسته‌های مورد نیاز خود را نصب کنیم.

بعد از انتخاب بسته های مورد نظر به مرحله بعد می رویم. در این مرحله باید هارددیسک را برای نصب آماده کنیم.

در این مرحله سه گزینه به منظور آماده سازی دیسک‌سخت در اختیار کاربر قرار داده شده.

گزینه ”’Guided”’ که دیسک‌سخت را به صورت خودکار پارتیشن‌بندی و آماده می‌کند. این گزینه برای کاربران تازه‌کار پیشنهاد می‌شود.

گزینه ”’Manual”’ که کاربر خود باید به صورت دستی دیسک سخت را پارتیشن‌بندی و آماده کند. این گزینه برای کاربران پیشرفته توصیه می‌شود که نیازمند ایجاد پارتیشن‌هایی با ویژگی‌های مورد نظر خود می‌باشند.

گزینه ”’shell”’ که یک خط‌فرمان در اختیار کاربر قرار داده تا از طریق آن برنامه‌های خط‌فرمانی مانند ”’gpart”’ و ”’fdisk”’ و ”’bsdlabel”’ پارتیشن‌های خود را ایجاد و آماده کنند. این گزینه نیز برای کاربران حرفه‌ای پیشنهاد می‌شود.

در این نوشتار ما از گزینه Guided استفاده می‌کنیم بعد از انتخاب این گزینه با صفحه زیر مواجه می‌شویم گزینه ”’Finish”’ را انتخاب و به مرحله بعدی می‌رویم.

در این مرحله با انتخاب ”’commit”’ تغییرات انجام شده بر روی دیسک سخت اعمال می‌شود.

در این قسمت صحت بسته‌های انتخاب شده برای نصب بررسی می‌شود.

بعد از بررسی صحت بسته‌ها، مرحله استخراج و نصب بسته‌ها بر روی پارتیشن‌های مشخص شده شروع می‌شود.

قسمت دوم – تنظيمات اوليه سيستم عامل:

در قسمت قبل مراحل نصب به صورت کامل انجام گرفت. در این قسمت به بررسی تنظیمات اولیه بعد از نصب سیستم‌عامل می‌پردازیم.

در اولین قدم، صفحه زیر نمایش داده می‌شود که در آن باید برای کاربر ریشه کلمه عبور تعیین کنیم:

در ابتدا کلمه‌عبور مورد نظر را وارد می کنیم به منظور تصدیق کلمه عبور وارد شده یک بار دیگر باید آن را وارد کنیم.

نکته: کلمه عبور وارد شده برای کاربر ریشه باید از نظر امنیتی در سطح مناسبی باشد زیرا کاربر ریشه مهمترین کاربر سیستم‌عامل مي‌باشد که بیشترین دسترسی را در سیستم دارد.

نکته: توجه داشته باشید به صورت پیش‌فرض در سیستم‌عامل‌های خانواده یونیکس، کلمه عبور وارد شده نمایش داده نمی‌شود.

مرحله بعد مربوط به تنظیمات کارت شبکه سیستم می‌باشد. مطابق تصویر زیر ابتدا کارت شبکه خود را انتخاب می‌کنیم:

بعد از انتخاب کارت شبکه، سیستم از شما می‌پرسد که مایل به تنظیم IPv4 بر روی کارت شبکه مورد نظر هستید یا خیر.

شما بسته به شبکه‌ای که سیستم در آن قرار دارد به این پرسش پاسخ مثبت یا منفی می‌دهید.

نکته: معمولا شبكه هاي LAN در كشور ما از IPv4 استفاده مي كنند پس ما ”’Yes”’ را انتخاب مي كنيم.

در مرحله بعدی باید انتخاب کنیم که تنظیمات IP به صورت دستی انجام گیرد یا توسط DHCP.

بسته به تنطیمات شبکه گزینه مورد نظر را انتخاب و به مرحله بعدی می‌رویم.

نکته: اكثر شبكه هاي LAN از سرور DHCP به منظور تخصیص آدرس IP استفاده می‌کنند.

نکته: در صورت انتخاب گزینه ”’No”’ به صفحه تنظیمات دستی آدرس IP منتقل می‌شویم.

در این مرحله از شما در مورد نیاز به استفاده از IPv6 پرسیده می‌شود که با توجه به نیاز خود پاسخ می‌دهید.

در مرحله بعدی همانند تصاویر زیر باید منطقه زمانی یا Timezone خود را مشخص کنید.

دراین مرحله از شما پرسیده می‌شود که آیا مایل هستید ساعت سیستم شما با ساعت UTC هماهنگ شود یا خیر. در صورت تمایل به تنظیم ساعت محلی برای سیستم خود گزینه ”’NO”’ انتخاب کرده و به صفحه‌ای بعدی می‌روید.

برای مثال برای انتخاب ساعت محلی تهران در اين صفحه ”’Asia”’ و پیرو آن هم ايران و تهران را انتخاب مي‌کنیم.

در مرحله بعد می‌توانید سرویس‌های مورد نیاز کاربر که باید در زمان بوت شدن سیستم اجرا شوند را انتخاب کنید.

در این مرحله از شما پرسشی در مورد تمایل به ساخت کاربر جدید پرسیده می‌شود که گزینه ”’Yes”’ را انتخاب می‌کنیم.

در این مرحله username کاربر جدید را وارد می‌کنیم.

در این مرحله سوال‌هایی در مورد کاربر جدید از شما پرسیده می‌شود. در صورت نداشتن آگاهی در مورد پاسخ هر کدام از این پرسش‌ها، مقدار پیش‌فرض آن را انتخاب کنید. در انتها دو بار باید کلمه‌عبور کاربر جدید را وارد کنید تا کاربر جدید به سیستم اضافه شده و بتوانیم از طریق آن وارد سیستم شویم.

در انتها تمامی اطلاعات وارد شده توسط کاربر به استثنای کلمه عبور به منظور تصدیق نهایی نمایش داده شده که در صورت درست بودن اطلاعات وارد شده گزینه ”’Yes”’ را انتخاب و به مرحله بعدی می‌رویم.

در این مرحله پرسشی مبنی بر تمایل شما به ساخت کاربر جدید دیگر پرسیده می‌شود که بسته به نیاز گزینه ”’Yes”’ یا ”’No”’ را انتخاب می‌کنید. در این نوشتار ما گزینه ”’No”’ را انتخاب کرده و به مرحله بعدی می‌رویم.

بعد از انجام مراحل گفته شده در بالا، صفحه زیر نمایش داده می‌شود:

از میان گزینه‌های موجود در منو، گزینه ”’Exit”’ را انتخاب می‌کنیم. در این مرحله پرسشی مبنی بر تمایل به باز کردن یک شل به منظور ایجاد تغییرات جدید در سیستم از شما پرسیده می‌شود که گزینه ”’No”’ را انتخاب می‌کنیم.

در این مرحله از شما پرسیده می‌شود که مایل هستید به صورت دیسک زنده به کار با سیستم ادامه دهید یا می‌خواهید سیستم را دوباره راه‌اندازی کرده و با سیستم جدید کار کنید. گزینه Reboot را انتخاب می‌کنیم.

بعد از راه‌اندازی دوباره سیستم، می‌توانیم با وارد کردن نام کاربری و کلمه عبور وارد سیستم می‌شویم.